Những năm gần đây, trên địa bàn Tỉnh Thanh Hóa đã xuất hiện nhiều trang
trại, gia trại chăn nuôi các loại con vật nuôi đặc sản có giá trị kinh tế cao
như lợn rừng, cá sấu, dê, đà điểu, hươu, gà rừng… được các hộ chăn nuôi phát
triển và mở rộng. Một trong những con nuôi đặc sản có nguồn gốc hoang dã được
nhiều người biết đến và ưa chuộng đó là lợn rừng . Lợn rừng là con vật nuôi có
khả năng kháng chịu dịch bệnh tốt, tận dụng được nguồn thức ăn tại chỗ, thị
trường tiêu thụ rộng và ổn định – mô hình nuôi lợn rừng đã giúp niều hộ chăn
nuôi có thu nhập cao.
Quy trình kỹ thuật chăn nuôi đặc sản lợn rừng gồm 5 bước:
Bước 1:Chọn giống:
Nuôi lợn rừng cũng giống
như lợn nhà nên việc chọn giống cũng rất quan trọng. Vì vậy cần chú ý:
- Về hình thức: nên chọn những con có vóc dáng cân đối, lưng
thẳng, bụng thon, nhanh nhẹn… Có màu sắc đặc trưng (màu hung đen hoặc xám đen),
tính biệt rõ ràng…
- Về nguồn gốc: nên chọn mua lợn ở những trại giống lớn, có uy
tín nhiều năm liền.
- Con giống phải có giấy chứng nhận kiểm dịch và đã được tiêm
phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm theo qui định như: lở mồm long móng, dịch
tả, tụ huyết trùng, phó thương hàn…v..v.
Bước 2: Chuồng trại :
Đối với lợn rừng việc phòng bệnh là rất quan trọng, vì vậy xây
dựng chuồng trại đúng cách đã góp phần rất lớn cho công tác phòng chống dịch
bệnh.
- Chuồng được xây dựng đơn giản bằng gạch (khoảng 4m2 mỗi
chuồng), có cửa chuồng, có mái che. Có thể xây theo kiểu hệ thống chuồng liên
kề với các cửa thông nhau. Nên để một khoảng đất trống (có rào lưới chắc chắn –
thường sử dụng là lưới B40) để thả lợn con và để lợn được sưởi nắng, diện tích
tối thiểu là 4 m2/con.
- Trong khoảng đất trống nên trồng thêm một số cây để tạo bóng
mát cho lợn. Càng nhiều cây rậm rạp càng tốt vì chúng thích hợp với bản chất
của con lợn rừng.
- Trong chuồng nên có một hồ nước xây nghiêng để lợn vào uống
nước và dầm mình. (Nó không những cung cấp đủ nước cho lợn uống mà quan trọng
hơn là nó sẽ duy trì được hệ thực vật phong phú tại nơi nuôi chúng và giữ được độ
ẩm thích hợp).
- Chuồng nên xây trên nền đất cao ráo, dễ thoát nước, không ẩm
ướt để tránh nước đọng và cũng dễ dàng vệ sinh chuồng trại. Trong nền chuồng
nên treo ụ bằng lá chuối khô và rơm khô.
- Không nên tận dụng các chuồng trại cũ đã nuôi heo nhà để thả
lợn rừng, vì mầm bệnh tồn đọng của heo nhà có thể lây sang heo rừng. Mặt khác,
khu nuôi phải cách xa khu dân cư và đường sá vì chúng luôn hoảng hốt bỏ chạy
khi nghe có tiếng động.
Bước 3: Thức ăn và khẩu phần thức ăn:
- Bao gồm thức ăn xanh (cỏ, cây các loại), thức ăn tinh (ngũ cốc, củ quả, mầm
cây, rễ cây các loại), muối khoáng (tro bếp, đất sét, hỗn hợp đá liếm...). Thực
tế cho thấy, lợn rừng thường tìm đến nương rẫy mới đốt kiếm tro, đất sét để ăn.
- Khẩu phần thức ăn cho lợn rừng thông thường: 50% rau, củ, quả các loại (có
thể sản xuất tại trang trại), 50% cám, gạo, ngũ cốc các loại, hèm bia, bã đậu…
Mỗi ngày cho ăn 2 lần (sáng, chiều), một con lợn trưởng thành tiêu thụ hết
khoảng 2,0 - 3,0kg thức ăn các loại.
- Thức ăn cho lợn rừng do con người cung cấp có thể thiếu dinh
dưỡng, nhất là đạm, khoáng và sinh tố…do đó ngoài việc bổ sung thức ăn tinh
giàu đạm, sinh tố, cần thiết phải bổ sung thêm đá liếm cho lợn. Hỗn hợp đá liếm
bổ sung khoáng có thể mua hay tự trộn theo tỷ lệ (muối ăn 100g; sắt sunphát
100g; đồng sunphát 50g; diêm sinh 100g; vôi tôi 1.000g…đất sét vừa đủ 3kg) cho
lợn liếm tự do cũng chỉ hết khoảng 20 - 25 gam/con/ngày.
- Thức ăn của lợn rừng lai chủ yếu là thực
vật. Không nên lạm dụng thức ăn giàu dinh dưỡng để nuôi lợn rừng lai vì nó sẽ
làm cho phẩm chất thịt của lợn rừng lai bị biến đổi và nhiều khi làm cho lợn bị
bệnh tiêu chảy.
- Lợn ăn thức ăn xanh tươi nên ít uống nước,
tuy nhiên cũng cần có đủ nước sạch và mát cho lợn uống tự do. Nước không có ý
nghĩa về mặt dinh dưỡng, nhưng có ý nghĩa quan trọng đối với sự tồn tại và phát
triển của lợn, nhất là khi thời tiết nắng nóng…
Hàng ngày phải vệ sinh chuồng trại, dọn bỏ
thức ăn dư thừa, rửa sạch máng ăn, máng uống…
Bước 4: Chăm sóc và nuôi
dưỡng:
- Giai đoạn 1 tháng trước khi sanh, lợn mẹ
cần được cung cấp đầy đủ và ổn định thức ăn tinh để tránh tình trạng lợn con
sinh ra bị xù lông, đổ ghèn, tiêu chảy, đi xiêu vẹo 2 chân sau….
- Lợn con mới sinh cần được ở trong môi
trường khô ráo và đủ ấm.
- Lợn con một tuần tuổi cần chích bổ
sung sắt. Một tháng tuổi thì tập lợn con ăn bằng thức ăn tinh. Đến 1.5 tháng
tuổi thì tách mẹ.
- Sau khi tách mẹ (1.5 đến 2 tháng tuổi)
lợn con được đưa sang chuồng rộng và nuôi ghép với nhiều bầy cùng lứa (10 đến
15 con/chuồng 400m2). Giai đoạn này rất quan trọng để lợn con hình
thành bộ khung, sức đề kháng để phát triển tốt. Do đó cần bổ sung thức ăn đầy
đủ và bổ dưỡng, nên cho ăn thức ăn được nấu chín để dễ hấp thụ.
Bước 5: Phòng bệnh
Lợn rừng lai là vật nuôi mới được lai
tạo nên sức đề kháng cao, ít dịch bệnh. Tuy nhiên, lợn rừng lai cũng thường bị
một số bệnh như: Dịch tả, Tụ huyết trùng, Lở mồm long móng, bệnh sán lá, bệnh
ghẻ lở và một số bệnh khác... Do đó cần phải tiêm phòng và định kỳ tẩy giun
sán.
- Tiêm phòng vắc xin các loại bệnh
như: lở mồm long móng, dịch tả, tụ huyết trùng, phó thương hàn… mỗi năm một
lần.
- Định kỳ tẩy giun, sán 03 tháng một lần,
trừ giai đoạn mang thai.
Mô
hình này đã thành công ở trang trại lợn rừng của ông Lương Kim Ánh, thôn 10, xã
Bãi Trành (huyện Như Xuân – Thanh Hóa)) rộng 12 ha, trong đó có 6,5 ha cao su,
còn lại là mía, sắn, dưa hấu, ao cá... Riêng khu chuồng nuôi lợn rừng có tổng
diện tích hơn 400 m2, lợn được nuôi theo kiểu bán thả rông để phù hợp với tập
tính chạy nhảy, kiếm ăn gần giống như sống ở ngoài tự nhiên của chúng. Ông Ánh
cho biết: Từ một đôi lợn rừng giống Thái Lan ban đầu (đầu năm 2010) mua của
Công ty Cấp phát giống Thái Bình, do được chăm sóc đúng cách, đến cuối năm 2010
phát triển đàn lợn lên 20 con, cuối năm 2011, đàn lợn đã sinh sôi lên 70 con.
Hiện tại, tổng đàn lợn rừng của ông đã lên 200 con. Trang trại lợn rừng của ông
Ánh đã được nhiều người tìm đến mua, thậm chí không đủ nguồn cung. Từ chăn nuôi
lợn rừng, năm 2012, gia đình ông Ánh đã thu lãi hơn 300 triệu đồng từ bán giống
và lợn rừng thương phẩm. Sắp tới, ông Ánh sẽ mở rộng khu nuôi lợn rừng lên
20.000 m2 và tiếp tục nhân đàn. Đây là một hướng phát triển chăn nuôi mang lại
hiệu quả kinh tế cao cho các vùng nông thôn hiện nay.
Bài viết: Thanh Tâm